Συλλογή & διατήρηση των ιστορικών πηγών της Άνδρου και των Κυκλάδων

Η έκθεση της Ειρήνης ∆ανιόλου-Νεόφυτου «Ξερολιθιές – Σμιλεύοντας τοπία στις αιμασιές της Άνδρου» αποτελεί ένα αυτοβιογραφικό ζωγραφικό ανάπτυγµα 20 χρόνων, µια τελική επιλογή από τις ζωγραφικές εποχές της ζωής της, καθώς σαν σπουδασµένη εικαστικός και άνθρωπος µε παιδεία, γνωρίζει πως η λέξη εποχή προέρχεται από το λήµµα επέχω, που σημαίνει καταλαµβάνω, κατέχω, ισοδυναµώ, αναπληρώνω. Όπως ακριβώς κι οι ξερολιθιές.
Στην 6η ατοµική της έκθεση που παρουσιάζεται στις αίθουσες της ιστορικής Καϊρείου Βιβλιοθήκης, η καλλιτέχνης αναρτά τµήµατα µιας εικονικής ζωφόρου, µιας ξερολιθιάς δίχως τέλος κι αρχή, σαν αυτές που γνώρισε περπατώντας από παιδί, στα απόκρηµνα µονοπάτια της Άνδρου. Άλλοτε σαν τοπιογράφος κι άλλοτε σαν ερµηνευτής της άγριας οµορφιάς που χαρακτηρίζει το νησί, αποµνηµονεύει τα τοπία της γενέτειράς της και ζωγραφίζει σαν να καταγράφει σ’ ένα συνεπές ηµερολόγιο, τη φύση, δίνοντας έµφαση στο χτίσιµο της πέτρας στις άνυδρες πλαγιές.
H ξερολιθιά –που η ίδια η ζωγράφος περιγράφει ως «δυνατή, µόνη, αγέρωχη, ανεµοδαρµένη, εκτεθειµένη»– για χιλιετίες, συγκράτησε τρεχούµενα νερά, διαβρώθηκε από βρόχινα, στέγασε και προφύλαξε ζωντανούς οργανισµούς και στάθηκε τελικά όρθια.
Σ’ αυτούς τους αµετακίνητους, σταθερούς, συσσωρευµένους όγκους, η ζωγράφος ανέλαβε να δώσει λατρευτικό χαρακτήρα, µετουσιώνοντας την αιώνια ακινησία. Χρησιµοποιεί άλλοτε έντονα κίτρινα, ώχρες, πύρινα πορτοκαλί ή γκρι, µαύρα και πράσινα, ανάλογα µε την καταγραφή της εποχής και τον απολογισµό της ζωής, βγάζοντας προσωπικό συναίσθηµα.
Ο τρόπος που διαχειρίζεται το φως, εκφράζει µια συγκεκριμένη καλλιτεχνική αντίληψη, ώστε οι όγκοι να φαίνονται, µε τις γωνίες τους άλλοτε να οξύνονται κι άλλοτε να σχηµατίζουν ταλαντεύσεις ταιριαστές µε το σχήµα που εικονίζεται. Πρόθεσή της είναι να παρακινήσει τον θεατή να ψάξει πίσω από τα περιγράµµατα, πίσω από τις κάθετες των βουνών και τις οριζόντιες χαρακιές των αγρών. Η ζωγραφική της αποτελεί έναν διάλογο ανάµεσα στην απλότητα της χειρονοµίας και τη δύναµη του φωτός, καθώς συνδυάζει γεωµετρικά και οργανικά σχήµατα, αποδίδοντας στην ακινησία αίσθηση ροής. Σ’ αυτή την ενότητα οι πέτρες επαναδιατυπώνουν την ανθρώπινη όψη και οι αφηγούνται συναισθήµατα βαθύτερα, θετικά κι αρνητικά, κι οι πινελιές της θυµίζουν αρχαία ύλη που στοιβάζεται και αποτελεί τροφή και λίπασµα για κάτι καινούργιο. Σαν γλυπτά – Καρυάτιδες χωρίς τρίτη διάσταση.
Τα έργα της σ’ αυτή την έκθεση, αποτυπώνουν τον παράδοξο συνδυασµό δοµής και ελευθερίας. Αυτό αποτελεί την προσωπική της επιλογή να αφήσει σταδιακά πίσω τη ρεαλιστική προσέγγιση, να «ξεζωγραφίσει» τα γνώριµα και αναγνωρίσιµα τοπία, να εξουδετερώσει τα ευδιάκριτα στοιχεία και να εστιάσει στην επίπεδη, γραµµική σύνθεση που όπως γράφει ο ποιητής Χρήστος Καρούζος δηµιουργεί «την πολύ διαφορετική συνειδητή όραση». Την ουσία.

Ελένη Κυπραίου
Ιστορικός Τέχνης - Τεχνοκριτικός AICA

Η Ειρήνη ∆ανιόλου - Νεόφυτου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε ζωγραφική στο Βyam Shaw UAL και Εικονογράφιση στο Camberwell School of Arts στο Λονδίνο, µε εξειδίκευση στο Trompe l’oeil. Έχει εικονογραφίσει παιδικά βιβλία (Puffin) και περιοδικά (Ρόδι). Τα τελευταία 30 χρόνια κάνει τοιχογραφίες µε εξαίρεση κάποιες ατοµικές εκθέσεις ζωγραφικής: Γκαλερί Σκουφά: «Χώρος εσωτερικός» 2009, Ποσειδώνειο-Σπέτσες: οµαδική έκθεση «Nostalgia» 2013, ∆ηµοτική Πινακοθήκη - Μύκονος: «Flash back» 2015, Ωδείο Αθηνών: «Χώρος προσωρινός» 2016 που παρουσιάστηκε και στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου 2017, Ευγενίδειο Ίδρυµα /Πλανητάριο: «Clouds» 2019. Τοιχογραφίες της υπάρχουν σε ξενοδοχεία, σχολεία, νοσοκοµεία, εστιατόρια, ιδιωτικά παρεκκλήσια και σπίτια καθώς και στη Βουλή των Ελλήνων. Το λεύκωµα µε τη δουλειά της «Trompe l’oeil» εκδόθηκε το 2010 και 2017 από τις εκδόσεις Μίλητος.